Ile Kosztuje Wylanie Fundamentu w 2023 Roku? Przewodnik po Cennikach
Ile kosztuje wylanie fundamentu? Cena za fundamenty to prawdziwa zagadka dla inwestorów, oscylująca zazwyczaj w granicach 300-350 zł za metr kwadratowy, choć niczym kameleon potrafi zmieniać barwy w zależności od wybranej technologii budowy. Grunt, niczym kapryśna dama, również ma sporo do powiedzenia w kwestii ostatecznego kosztu, podobnie jak wybrane rozwiązanie fundamentowe, które niczym skrojony na miarę garnitur, musi pasować do specyfiki projektu.

Koszty fundamentów – co się na nie składa?
Budowa fundamentów to skomplikowany proces, który wymaga precyzyjnego planowania. Koszty budowy fundamentów dzielą się na kilka kluczowych etapów, a każdy z nich wiąże się z różnymi wydatkami. Przyjrzyjmy się zatem kilku istotnym kosztom związanym z wylewaniem fundamentów:
- Badanie terenu – koszt około 1000 zł;
- Materiał budowlany – beton, z reguły C16/20, kosztujący średnio 350 zł za metr kwadratowy dla ław fundamentowych;
- Robocizna – ceny usług budowlanych w różnych regionach mogą się różnić, co warto uwzględnić w budżecie;
- Sprzęt i wynajem – koszty związane z wynajmem maszyn budowlanych.
Jakie są różne rodzaje fundamentów?
Decydując się na budowę domu, mamy do wyboru kilka typów fundamentów, które różnią się zarówno kosztami, jak i technologią wykonania:
- Ławy fundamentowe – najczęściej wybierane, zapewniają dobre wsparcie dla całego budynku;
- Płyty fundamentowe – alternatywa dla gruntów o niskiej nośności, najczęściej tańsza opcja;
- Fundamenty na palach – rozwiązanie dla trudnych warunków gruntowych, ale znacznie droższe;
- Fundamenty na studniach – również kosztowne, stosowane w specyficznych warunkach.
Koszty w zależności od technologii
Warto zauważyć, że koszt wylania fundamentu może się znacznie różnić w zależności od wybranej technologii. Jeśli zdecydujemy się na bardziej skomplikowane rozwiązania, takie jak fundamenty na palach czy podpiwniczenie, to powinniśmy być przygotowani na znacznie wyższe wydatki. Poniżej przedstawiamy przykładowe koszty, które mogą się pojawić w związku z budową fundamentów dla domu piętrowego o powierzchni zabudowy 150 m²:
Typ fundamentu | Koszt za m² | Powierzchnia (m²) | Całkowity koszt |
---|---|---|---|
Ławy fundamentowe | 350 zł | 150 | 52 500 zł |
Płyta fundamentowa | 300 zł | 150 | 45 000 zł |
Fundamenty na palach | 700 zł (szacunkowo) | 150 | 105 000 zł |
Fundamenty na studniach | 800 zł (szacunkowo) | 150 | 120 000 zł |
Przy tak dużych różnicach w kosztach, warto przemyśleć wybór odpowiedniego fundamentu w zależności od lokalnych warunków gruntowych oraz planowanej budowy. Pamiętajcie, fundamenty to podstawa! Każdy metr fundamentu to klucz do stabilności i trwałości całego budynku.
Ile kosztuje wylanie fundamentu? Szczegółowa analiza cen
Wielu przyszłych inwestorów staje przed kluczowym pytaniem: ile kosztuje wylanie fundamentu? To nie tylko techniczne zapytanie, ale także ważny aspekt finansowy, który może zaważyć na całym projekcie budowlanym. Nasza redakcja postanowiła zgłębić temat, dokonując analizy rynkowej oraz zestawiając koszty najpopularniejszych metod fundamentowania.
Podstawowe elementy kosztów budowy fundamentów
Budowa fundamentów to proces składający się z wielu etapów, które nie tylko determinują przyszłą stabilność domu, ale także wpływają na jego całkowity koszt. Główne składowe kosztów to:
- Badanie terenu - ok. 1000 zł
- Materiał na fundamenty (beton, stal, itp.)
- Robocizna związana z wykopami
- Wykonanie izolacji i osuszenie
Rodzaje fundamentów i ich ceny
Decyzja o wyborze odpowiedniego rodzaju fundamentu często sprowadza się do analizy kosztów. Oto standardowe ceny, które udało się nam ustalić:
Typ fundamentu | Przeciętny koszt (zł/m²) | Podstawowe informacje |
---|---|---|
Ławy fundamentowe | 350 zł | Najczęściej wybierane, stosunkowo tanie rozwiązanie. |
Płyta fundamentowa | 300 zł | Odpowiednia dla gruntów problematycznych, stawiana na dużych powierzchniach. |
Fundamenty na palach | 600-800 zł | Stosowane w trudnych warunkach gruntowych, rozwiązanie droższe, ale skuteczne. |
Fundamenty na studniach | 600-900 zł | Wydajne w budynkach z podpiwniczeniem, generujące wyższe koszty robocizny. |
Jak widać, wydatki mogą znacznie różnić się w zależności od przyjętej technologii. Planowanie budowy wymaga więc skrupulatnego budżetowania. Nasza redakcja, na podstawie różnych źródeł, zbadała także szerszy kontekst kosztów budowy fundamentów dla typowego domu piętrowego bez podpiwniczenia o powierzchni zabudowy 150 m².
Przykładowe koszty dla domu piętrowego
Zakładając średnie ceny materiałów i robocizny, można przyjąć, że całkowity koszt fundamentów dla takiego domu wyniesie:
- Ławy fundamentowe: 52 500 zł
- Płyta fundamentowa: 45 000 zł
- Fundamenty na palach: 90 000 zł
- Fundamenty na studniach: 135 000 zł
Warto zauważyć, że niektóre z tych wydatków mogą rosnąć w zależności od skomplikowania projektu oraz wymaganych adaptacji w terenie. Zapewnienie odpowiednich warunków gruntowych, takich jak osuszenie lub stabilizacja gruntu, często kończy się na nierzadko znaczących, dodatkowych kosztach.
Kwestie wpływające na ostateczny koszt
Nie tylko typ fundamentów wpływa na ostateczny koszt budowy. Oto niektóre z kluczowych czynników:
- Warunki gruntowe - złożoność analiz oraz ewentualne wzmocnienia gruntu mogą znacząco podnieść koszty.
- Pora roku - budowy prowadzone w sezonie zimowym mogą wymagać dodatkowych zabezpieczeń, co wpływa na cenę.
- Wymagana technologia - bardziej innowacyjne metody fundamentowania mogą wiązać się z wyższymi wydatkami.
W kontekście budowy fundamentów, warto zaznaczyć, że jakość i wykonanie są kluczowe. Często mówi się, że fundamenty to “serce” budynku - im lepsze, tym dłużej posłużą. Z tej perspektywy odpowiednia inwestycja w fundamenty może przynieść korzyści przez wiele przyszłych lat, a oszczędności na tym etapie mogą wiązać się z większymi wydatkami w przyszłości.
Na wykresie przedstawiono koszty związane z różnymi typami fundamentów budowlanych wyrażone w złotych za metr kwadratowy. Koszty ław fundamentowych wynoszą średnio 350 zł/m2, podczas gdy płyty fundamentowe są nieznacznie tańsze, z ceną około 300 zł/m2. W przypadku bardziej złożonych fundamentów na palach i studniach koszty rosną, osiągając odpowiednio 700 zł/m2 i 800 zł/m2.
Jakie czynniki wpływają na koszt wylania fundamentu?
Przy budowie wymarzonego domu każdy przyszły właściciel staje przed kluczowym pytaniem: ile kosztuje wylanie fundamentu? Okazuje się, że odpowiedź na to pytanie jest złożona, a na całkowity koszt wpływa wiele czynników, które warto rozważyć przed podjęciem decyzji.
Rodzaj fundamentu: fundamenty na miarę potrzeb
Rodzaj fundamentu, który wybierzemy, odgrywa fundamentalną rolę w kształtowaniu całkowitych wydatków budowlanych. Najczęściej stosowane rozwiązania to:
- Ławy fundamentowe – najpopularniejsze rozwiązanie, których koszt wynosi około 350 zł za metr kwadratowy.
- Płyty fundamentowe – nieco tańsza opcja, kosztująca około 300 zł za metr kwadratowy.
- Fundamenty na palach – bardziej zaawansowana technologia, znacząco podnosząca koszty, które mogą być nawet dwa razy wyższe.
- Fundamenty na studniach – rozwiązanie, które podobnie jak fundamenty na palach wymaga znacznych nakładów finansowych.
Ogólne wydatki związane z budową fundamentów
Nie można zapomnieć, że budowa fundamentów to nie tylko cena samego betonu, ale także szereg dodatkowych wydatków. Nasza redakcja zwróciła uwagę na kilka kluczowych aspektów, które wpływają na finalny koszt:
- Badania gruntu – koszt, który oscyluje w granicach 1000 zł, a choć nie jest obowiązkowy, zdecydowanie warto go przeprowadzić, aby dobrać odpowiedni typ fundamentów.
- Przygotowanie terenu – zgarnianie, wyrównywanie i utwardzanie podłoża to następujące koszty, które mogą wynosić kilka tysięcy złotych, w zależności od specyfiki terenu.
- Transport materiałów – nie zapominajmy również o kosztach związanych z dowozem materiałów na plac budowy, których wysokość zależy od lokalizacji inwestycji.
- Robocizna – koszty pracy ekipy budowlanej, które w zależności od regionu mogą wynosić od 50 do 100 zł za godzinę. Dobrze jest dobrze oszacować ich czas, aby uniknąć niespodzianek.
Przykładowe koszty fundamentów dla domu piętrowego
Dla lepszego zobrazowania sytuacji, nasza redakcja postanowiła przeanalizować koszty fundamentów dla domu piętrowego o powierzchni zabudowy 150 m2. Przykładowe wydatki kształtują się następująco:
Typ fundamentu | Koszt (zł/m2) | Całkowity koszt (zł) |
---|---|---|
Ławy fundamentowe | 350 | 52 500 |
Płyta fundamentowa | 300 | 45 000 |
Fundamenty na palach | 700 | 105 000 |
Fundamenty na studniach | 600 | 90 000 |
Podpiwniczenie – dodatkowe wyzwanie
Planując budowę domu z podpiwniczeniem, warto przygotować się na znacznie wyższe koszty. Nasza redakcja przypomina, że im bardziej złożony typ fundamentów, tym większe wydatki. Złożoność konstrukcji i trudne warunki gruntowe mogą podnieść całkowity koszt wylania fundamentu nawet o 50% w porównaniu do standardowych fundamentów.
Podsumowując, koszty wylania fundamentów są jak skomplikowana układanka, w której każdy element ma znaczenie. Precyzyjne określenie wydatków wymaga dobrego rozeznania i staranności. Pamiętajmy, że w przypadku fundamentów, jak mówi stare przysłowie, „na dobrym fundamencie czuć się bezpiecznie” – dlatego warto inwestować w solidne rozwiązania.
Rodzaje fundamentów i ich wpływ na cenę budowy
Wznoszenie domu to nie tylko marzenia o przytulnym wnętrzu, ale przede wszystkim konkretne działania, które zaczynają się od solidnych fundamentów. Wybór odpowiedniego typu fundamentów potrafi na dłuższą metę zdefiniować nie tylko wygodę mieszkania, ale przede wszystkim trwałość całej konstrukcji. Każdy projekt budowlany jest niczym innym jak układanką, w której kluczowe elementy muszą ze sobą współpracować. Poniżej przedstawiamy szczegółowy przegląd rodzajów fundamentów i ich wpływu na koszty budowy, poparty konkretnymi danymi i spostrzeżeniami branżowymi.
Rodzaje fundamentów
W świecie budownictwa spotykamy się z różnymi rodzajami fundamentów. Wybór odpowiedniego typu jest zdeterminowany przez warunki gruntowe, styl budowy oraz, co często bagatelizowane, przez przyszłe eksploatacje budynku. Do najpopularniejszych typów należą:
- Ławy fundamentowe - najbardziej powszechnie stosowane, idealne dla domów jednorodzinnych. Koszt wykonania metra kwadratowego to zaledwie około 350 zł.
- Płyty fundamentowe - przeważnie stosowane w przypadku budynków na słabszych gruntach. Ich koszt wynosi około 300 zł za metr kwadratowy.
- Fundamenty na palach - stosowane w trudnych warunkach gruntowych; mogą być dwukrotnie droższe od tradycyjnych ław.
- Fundamenty na studniach - ich cena również oscyluje w podobnych granicach co fundamenty na palach, w zależności od lokalnych warunków.
Koszt budowy fundamentów
Osoby planujące budowę domu piętrowego o powierzchni zabudowy 150 m² muszą liczyć się z różnymi kosztami, które szybko mogą przerodzić się w poważny wydatek. Nasza redakcja, przeszukując rynek, znalazła konkretne kwoty, które przydadzą się na etapie planowania budowy. Oto przykłady kosztów:
Rodzaj fundamentu | Koszt za m² | Przybliżona powierzchnia (150 m²) | Całkowity koszt |
---|---|---|---|
Ławy fundamentowe | 350 zł | 150 m² | 52 500 zł |
Płyty fundamentowe | 300 zł | 150 m² | 45 000 zł |
Fundamenty na palach | 700 zł | 150 m² | 105 000 zł |
Fundamenty na studniach | 600 zł | 150 m² | 90 000 zł |
Jak widać, różnice w kosztach mogą być znaczące. Warto wspomnieć, że nagły wydatek na bardziej skomplikowany typ fundamentów może nożować nasz budżet – dlatego lepiej myśleć o nim już na etapie projektu. Przykładowo, w przypadku domu z podpiwniczeniem, wydatki mogą drastycznie wzrosnąć o 30-50% w porównaniu do budynków bez podpiwniczenia.
Nie bój się badań geotechnicznych
Zanim przystąpisz do budowy fundamentów, rozważ wykonanie badań geotechnicznych. Koszt około 1000 zł to nie wydatek, ale inwestycja, która pozwoli na uniknięcie wielu problemów. Grunt jest jak podłoże pod scenariusze budowy – wiedza na jego temat pozwala na podjęcie odpowiednich kroków w zakresie wyboru fundamentów.
Podsumowując, wybór odpowiednich fundamentów powinien być dokładnie przemyślany. Każdy typ niesie ze sobą inne koszty, a skarbczyk funduszy na budowę domu potrafi szybko się opróżnić, jeśli nie zadba się o te kluczowe elementy na samym początku. Niezależnie od Twojego wyboru, pamiętaj, że dobre fundamenty to inwestycja w długowieczność Twojego przyszłego domu. Dobrze jest znaleźć architekta, który pomoże w podjęciu odpowiedniej decyzji - to może uratować Ciebie przed nieprzyjemnościami w przyszłości. A są to, zazwyczaj, drogie i czasochłonne problemy, z którymi nikt z nas nie chce się zmierzać.
Średnie koszty materiałów do wylania fundamentu
Wielu przyszłych inwestorów zastanawia się, ile właściwie kosztuje wylanie fundamentu oraz jakie materiały będą niezbędne do zrealizowania tego kluczowego etapu budowy. Pragniemy przybliżyć ten temat, bazując na naszych doświadczeniach i analizach, by rozwiać wątpliwości i wskazać na konkretne liczby oraz podejścia do kosztów.
Jakie materiały są potrzebne?
Przy budowie fundamentu, każdy element ma swoje znaczenie – niczym w układance, gdzie brakujący kawałek może zakłócić całą kompozycję. Oto lista podstawowych materiałów, których potrzebujesz:
- Beton – najważniejszy komponent, déterminujący nośność fundamentu.
- Szalunki – niezbędne do formowania kształtu fundamentów.
- Żwir – zapewnia odpowiednią drenaż i ułożenie struktury.
- Stal – używana do zbrojenia betonu, zwiększając jego wytrzymałość.
Jakie są średnie wydatki na materiały?
Koszty materiałów do wylania fundamentu mogą się różnić w zależności od regionu i dostawcy. Osoby, które inwestowały czas w badanie rynku, często odkrywały, że mogą zaoszczędzić kilka złotych, a czasem nawet kilkaset! Przykładowe ceny materiałów przedstawiają się następująco:
Materiał | Cena za jednostkę | Ilość potrzebna na 150 m² | Całkowity koszt |
---|---|---|---|
Beton C16/20 | 350 zł/m³ | 20 m³ | 7000 zł |
Szalunki | 20 zł/m² | 150 m² | 3000 zł |
Żwir | 50 zł/m³ | 10 m³ | 500 zł |
Stal zbrojeniowa | 2000 zł/t | 1 t | 2000 zł |
Ile kosztuje łącznie?
Sumując koszty, wychodzi, że średni koszt materiałów do wylania fundamentu dla domu o powierzchni zabudowy 150 m² wynosi około 12 500 zł. Ale to zaledwie wierzchołek góry lodowej – tak jak w jazzie, najciekawsze jest to, co dzieje się między dźwiękami. Co więcej, nie możemy zapominać o ewentualnych kosztach robocizny, którą również należy uwzględnić w końcowym bilansie.
Co wpływa na ostateczne koszty budowy fundamentów?
Ostateczny koszt budowy fundamentów będzie się różnić w zależności od kilku czynników:
- Rodzaj fundamentów – ławy vs. płyty, co może znacznie wpłynąć na koszty.
- Stan gruntu – wyniki badań gruntowych mogą sugerować konieczność zastosowania bardziej skomplikowanych rozwiązań.
- Podpiwniczenie – dodatkowa przestrzeń pod ziemią zawsze podnosi ceny materiałów i robocizny.
Na każdym etapie budowy fundamenty muszą mieć solidne podstawy – a to dosłownie i w przenośni. Fundacja, która nie zostanie odpowiednio zaplanowana, może stać się źródłem problemów w przyszłości. Dlatego też nie wahaj się skonsultować ze specjalistami, aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek i mieć pewność, że Twój dom będzie stał pewnie przez długie lata.
Koszty pracy: ile zapłacisz za ekipę budowlaną?
Budowa fundamentów to fundamentalny (tak, gra słów zamierzona!) krok w budowie Twojego wymarzonego domu. Serce konstrukcji decydujące o bezpieczeństwie i stabilności całego budynku. Jak jednak przedstawiają się realne koszty pracy związanej z tym etapem?
Jakie są koszty zaangażowania ekipy budowlanej?
Wybór ekipy budowlanej to nie tylko kwestia doświadczenia i umiejętności, ale również kosztów. Ceny usług budowlanych mogą się różnić, w zależności od lokalizacji, doświadczenia wykonawców oraz skali projektu. W ogólnym ujęciu, koszt pracy ekipy budowlanej może wynosić od 50 do 150 zł za godzinę za pracownika. A co jeśli planujesz nie tylko wylanie fundamentów, ale również złożone prace ziemne? Tutaj stawki mogą wzrosnąć nawet o kilka złotych za godzinę w zależności od trudności terenu. Nie zapomnij, by postarać się uzyskać kilka ofert — jak mówią, nie ma nic lepszego niż porównanie, które pozwala na podjęcie przemyślanej decyzji!
Jakie są przewidywane godziny pracy?
Wszystko sprowadza się do tego, jak duży i skomplikowany projekt realizujesz. Typowe wylanie fundamentów może obejmować następujące etapy:
- Wykopy — od 16 do 32 roboczogodzin, w zależności od wielkości fundamentów;
- Przygotowanie zbrojenia — 8 do 16 roboczogodzin;
- Wylanie betonu — 4 do 8 roboczogodzin;
- Zasypywanie i zabezpieczenie fundamentów — 4 do 10 roboczogodzin.
Podsumowując, całkowity czas pracy ekipy budowlanej dla standardowego domostwa to przeciętnie od 32 do 66 roboczogodzin. Gdy pomnożysz to przez koszt roboczogodziny, zyskujesz realny obraz wydatków. A zatem, przy założeniu, że ekipa kosztuje 100 zł za godzinę, całkowity wydatki za robociznę wylewania fundamentów mogą osiągnąć od 3200 do 6600 zł. I pamiętajcie — lepiej ciężko zapłacić raz, niż co chwilę martwić się o stabilność waszej konstrukcji!
Czynniki wpływające na ostateczny koszt pracy
Nie można zapominać, że są czynniki, które mogą znacząco wpłynąć na powyższe stawki do opłaty. Mówiąc tak, mamy na myśli:
- Rodzaj fundamentów — Proste ławy fundamentowe będą tańsze niż bardziej skomplikowane fundamenty na palach;
- Warunki terenowe — Teren pod budowę bardziej skalisty lub podmokły będzie wymagał dodatkowych kosztów;
- Sezon budowlany — Ceny usług budowlanych mogą wzrastać w sezonie, gdy zlecenia są bardziej popularne;
- Doświadczenie ekipy — Profesjonalna ekipa z ugruntowaną pozycją i dobrą opinią może zażądać wyższej stawki, ale ich praca jest zazwyczaj zdecydowanie bardziej efektywna.
Ostatecznie, dobrze jest przejechać wszelkie niuanse związane z formowaniem zespołu budowlanego, tak aby mieć pewność, że fundamenty, na których stanie Twój dom, będą równie trwałe jak Twoje marzenia o nim.
Przykład z rynku
Rodzaj Fundamentu | Czas Pracy (roboczogodziny) | Koszt Pracy (na podstawie 100 zł/godz.) |
---|---|---|
Ławy fundamentowe | 32-66 | 3200-6600 zł |
Płyta fundamentowa | 40-80 | 4000-8000 zł |
Fundamenty na palach | 60-100 | 6000-10000 zł |
Przy planowaniu budowy fundamentów warto pamiętać, że inwestycja w solidną ekipę budowlaną to nie jest tylko wydatek — to wzmocnienie przyszłości Twojego domu. Nie ma nic cenniejszego niż spokój umysłu, gdy wiesz, że Twoje fundamenty są mocne i godne zaufania!
Jak obliczyć całkowity koszt wylania fundamentu dla Twojej inwestycji?
Fundamenty to jak base ball w budownictwie; na nich opiera się całe dzieło. To one decydują o solidności, trwałości i bezpieczeństwie Twojego domu. Ale zanim przystąpisz do działania, warto zasięgnąć instynktu przyszłego inwestora i dobrze zaplanować swoje wydatki. Przyjrzyjmy się, jak obliczyć całkowity koszt wylania fundamentu.
Podstawowe koszty związane z fundamentami
Wejdźmy w konkrety! Budowa fundamentów to nie tylko materiały, ale i prace, które składają się na cały proces. Rozpocznijmy od kilku kluczowych elementów, które mogą wpłynąć na całkowity budżet inwestycji.
- Badania terenu: Choć nie są obowiązkowe, warto zainwestować około 1000 zł w analizę gruntu. Dzięki temu dowiesz się, z jakim podłożem przyjdzie Ci się zmierzyć.
- Rodzaj fundamentów: Najpopularniejsze to!
- Ławy fundamentowe - około 350 zł/m²
- Płyta fundamentowa - około 300 zł/m²
- Roboty ziemne: Usunięcie gruntu i wykopy, co zazwyczaj oscyluje w granicach 20-50 zł/m².
- Materiał: Koszt cementu i betonu. Zdecydowanie nie można tutaj oszczędzać! Ceny zaczynają się od 200 zł za metr sześcienny betonu.
Przykładowe obliczenia
Załóżmy, że budujesz dom piętrowy, o powierzchni zabudowy 150 m². Jakie będą Twoje wydatki?
Element | Koszt (zł) |
---|---|
Badanie terenu | 1000 |
Ławy fundamentowe (350 zł/m²) | 52 500 |
Roboty ziemne (30 zł/m²) | 4500 |
Materiał (beton, około 5 m³, 200 zł/m³) | 1000 |
Łączny koszt | 59 000 |
Czyli w sumie – na tę chwilę jesteśmy w obrębie 59 000 zł. I to wszystko z jedną nogą na ziemi! Zazwyczaj jednak, w przypadku bardziej złożonych fundamentów, takich jak fundamenty na palach czy studniach, koszty mogą wzrosnąć nawet o 100%. Oczywiście, to wszystko zależy od specyfiki gruntu oraz Twoich zamierzeń budowlanych.
Inwestycja, która się opłaca
Warto także pamiętać, że choć kwoty mogą wydawać się przytłaczające, to solidnie zrobione fundamenty to inwestycja, która z pewnością się zwróci. W końcu kluczowym pytaniem jest: czy chcesz, aby Twoje marzenia o pięknym domu zakończyły się na etapie pierwszej wiosennej burzy?
Dlatego też, mając na względzie wszystkie te kwestie, zaplanuj budżet i decyzjami podejmowanymi w chwilach zwątpienia stawiaj fundamenty, które wytrzymają przez pokolenia. Pamiętaj: każdy dobrzy rzemieślnik zaczyna od solidnej podstawy – dosłownie i w przenośni!